Čo potrebujete vedieť o flebitíde

Dnes je flebitída pomerne bežným stavom. Flebitída sa zvyčajne vyskytuje v žilách nôh a môže byť spôsobená mnohými vecami. Najčastejším príznakom je opuch a bolesť v tejto žile. Ak sa flebitída nelieči správne, môže viesť k nepredvídateľným komplikáciám. Dozvieme sa viac podrobností o flebitíde so SignsSymptomsList v nasledujúcom článku!

obsahu

• 1. Čo je flebitída?
• 2. Aké sú typy flebitídy?
• 3. Čo je príčinou flebitídy?
• 4. Aké sú rizikové faktory hlbokej žilovej trombózy?
• 5. Aké sú príznaky flebitídy?
• 6. Komplikácie flebitídy
• 7. Ako diagnostikovať flebitídu?
• 8. Ako liečiť flebitídu?
• 9. Čo robiť, aby sa flebitída nevyskytla?

1. Čo je flebitída?

Žily sú krvné cievy vo vašom tele, ktoré vedú krv z vašich orgánov a končatín späť do vášho srdca.

Pozri aj “ Žily tela: Vedeli ste o tom? “

Flebitída sa jednoducho vysvetľuje ako zápal žíl.

Keď je zápal spôsobený krvnou zrazeninou alebo trombom, nazýva sa to tromboflebitída. Tromboflebitída sa najčastejšie vyskytuje v žilách nôh, ale môže postihnúť aj žily na rukách.

Flebitída sa vyskytuje častejšie v žilách nôh ako v žilách rúk

Pozri tiež "Hlboká žilová embólia: Čo ste vedeli?"

2. Aké sú typy flebitídy?

Flebitída môže byť rozdelená do dvoch typov: povrchová flebitída a hlboká flebitída.

Povrchová flebitída

Súvisí so zápalom žíl umiestnených blízko povrchu vašej pokožky. Tento typ flebitídy môže vyžadovať liečbu, ale zvyčajne nie je závažný. Povrchová flebitída môže byť spôsobená krvnou zrazeninou alebo niečím dráždivým. Ako napríklad intravenózny (intravenózny-IV) katéter.

Zápal hlbokých žíl

Vzťahuje sa na zápal hlbšej, väčšej žily, ako je napríklad žila na nohe. Hlboká žilová trombóza je pravdepodobnejšie spôsobená krvnou zrazeninou, ktorá sa nazýva hlboká žilová trombóza (DVT). Tento stav môže mať veľmi vážne, život ohrozujúce následky.

Krvné zrazeniny (trombóza), ktoré sa tvoria, môžu upchať krvnú cievu alebo sa zlomiť a dostať sa do pľúc. Ide o potenciálne život ohrozujúci stav nazývaný pľúcna embólia. Preto je dôležité poznať rizikové faktory a symptómy hlbokej žilovej trombózy, aby ste mohli dostať včasnú lekársku pomoc a liečbu od svojho lekára.

3. Čo je príčinou flebitídy?

Vo všeobecnosti je flebitída spôsobená poškodením alebo podráždením výstelky žíl.

V prípadoch povrchovej flebitídy to môže byť spôsobené:

• zavádzanie katétrov, intravenóznych katétrov, to je častá príčina povrchovej flebitídy
• použite stimulačné lieky do žíl
• malá krvná zrazenina
• infekcia

Zavedenie katétrov, intravenózne katétre sú častými príčinami povrchovej flebitídy

V prípade hlbokej žilovej trombózy (DVT) možné príčiny zahŕňajú:

• hlboké žilové podráždenie alebo poškodenie v dôsledku traumy, ako je chirurgický zákrok, zlomenina, vážna trauma alebo predchádzajúca DVT
• pomalé krvácanie v dôsledku nedostatku pohybu. To sa môže stať, ak ste dlho v posteli a zotavujete sa po operácii alebo cestujete na dlhý čas.
• krv sa zráža s väčšou pravdepodobnosťou ako normálne. Môže to byť spôsobené liekmi, rakovinou, poruchou spojivového tkaniva alebo dedičným stavom zrážania krvi

4. Aké sú rizikové faktory hlbokej žilovej trombózy?

• História hlbokej žilovej trombózy
• Imobilizovaný na dlhú dobu. Príklady: dlhá cesta lietadlom alebo autom, sadra alebo dlaha na končatine, pripútanie na lôžko v dôsledku choroby alebo operácie, sedavý spôsob života, málo alebo žiadne cvičenie)
• Tuk
• Fajčenie, najmä v kombinácii s hormonálnou substitučnou liečbou alebo antikoncepčnými tabletkami
• Počas tehotenstva môže zväčšená maternica tiež stláčať veľké žily v panve, čím sa zvyšuje riziko krvných zrazenín.
• Rakovina alebo porucha krvi, ktorá zvyšuje zrážanlivosť krvi
• Poranenie ruky alebo nohy

5. Aké sú príznaky flebitídy?

Pri povrchovej flebitíde môžu byť príznaky:

• Oblasť začervenania pozdĺž povrchových žíl kože, často s pomalým nástupom. Tenkú, dlhú červenú oblasť je možné vidieť v dôsledku zápalu sledujúceho dráhu povrchovej žily. Ak sú postihnuté menšie vetvové žily, môže sa šíriť pavúkovitým vzorom.
• Táto zapálená oblasť môže byť tvrdá, teplá a citlivá. Koža okolo žily môže svrbieť a opuchnúť.
• Môžete cítiť štípanie alebo pálenie.
• Príznaky môžu byť horšie, keď znížite nohy, najmä keď ráno prvýkrát vstanete z postele.
• Môže sa vyskytnúť mierna horúčka.
• Niekedy sa môže vyskytnúť flebitída v mieste periférnej IV línie. Okolie môže byť jemné a citlivé pozdĺž žily.
• Ak je infikovaný, príznaky môžu zahŕňať začervenanie, horúčku, bolesť, opuch

Nohy s flebitídou sú opuchnuté, horúce, červené a bolestivejšie

Hlboká žilová trombóza

Klasické príznaky a symptómy zahŕňajú začervenanie, teplo, opuch a bolesť v postihnutej končatine. Často je jedna strana viac opuchnutá ako druhá. Niekedy môže byť sfarbenie viac zelené ako červené.

Štatisticky len asi polovica ľudí s hlbokou žilovou trombózou má príznaky. To je dôvod, prečo HVT nemusí byť diagnostikovaná, kým nedôjde k závažnej komplikácii, ako je pľúcna embólia (PE).

6. Komplikácie flebitídy

Povrchová tromboflebitída zvyčajne nevedie k závažným komplikáciám. Môže to však viesť k infekcii okolitej kože, poraneniu kože a dokonca aj infekcii prenášanej krvou. Ak je zrazenina v povrchovej žile dostatočne veľká a zahŕňa oblasť, kde sa spájajú povrchové a hlboké žily, môže byť prítomná DVT.

Niekedy ľudia nevedia, že majú DVT, kým nezažijú život ohrozujúcu komplikáciu. Najčastejšou a najzávažnejšou komplikáciou DVT je pľúcna embólia (PE). PE nastáva, keď sa kúsok krvnej zrazeniny odlomí a dostane sa do pľúc, čím zablokuje prietok krvi.

Symptómy PE zahŕňajú:

• nevysvetliteľná dýchavičnosť
• bolesť v hrudi
• hemoptíza
• bolesť pri hlbokom dýchaní
• rýchle dýchanie
• kognitívne poruchy alebo bezvedomie
• rýchly tep srdca

Ide o zdravotnú pohotovosť, ktorá si vyžaduje okamžitú liečbu.

Thuyên tắc phổi là một biến chứng đáng sợ của huyết khối tĩnh mạch sâu

Xem thêm “Thuyên tắc động mạch phổi: Cái chết bất ngờ”

7. Chẩn đoán viêm tĩnh mạch bằng cách nào?

Viêm tĩnh mạch có thể được chẩn đoán dựa trên các triệu chứng của bạn và việc thăm khám của bác sĩ. Bạn có thể không cần bất kỳ xét nghiệm đặc biệt nào.

Tuy nhiên, nếu cục máu đông được nghi ngờ là nguyên nhân gây viêm tĩnh mạch, bác sĩ có thể thực hiện một số xét nghiệm thêm.

D-Dimer

D-Dimer là một chất hóa học được giải phóng bởi các cục máu đông khi chúng bắt đầu tan rã. Nếu kết quả xét nghiệm máu này bình thường, thì không có cục máu đông.

Tuy nhiên, xét nghiệm không cho bác sĩ biết vị trí có thể có cục máu đông. Xét nghiệm dương tính thường yêu cầu một số xét nghiệm hình ảnh của cánh tay hoặc chân để tìm kiếm cục máu đông tiềm ẩn.

Xét nghiệm D-Dimer có thể được chỉ định

Siêu âm

Bác sĩ có thể yêu cầu siêu âm phần chi bị ảnh hưởng của bạn. Siêu âm sử dụng sóng âm thanh để hiển thị dòng chảy của máu qua tĩnh mạch và động mạch của bạn.

Siêu âm có thể phát hiện các cục máu đông hoặc sự tắc nghẽn dòng chảy của máu, đặc biệt là ở các tĩnh mạch lớn hơn, gần hơn. Một dụng cụ cầm tay nhỏ (đầu dò) được ấn vào da của bệnh nhân để giúp xác định cục máu đông và vị trí của nó. Đây là một xét nghiệm không xâm lấn, giá thành rẻ.

Nếu siêu âm không cung cấp câu trả lời rõ ràng, bác sĩ cũng có thể thực hiện chụp tĩnh mạch, chụp CT hoặc chụp MRI để kiểm tra sự hiện diện của cục máu đông.

Siêu âm mang lại nhiều thông tin hữu ích trong chẩn đoán viêm tĩnh mạch

Yếu tố đông máu

Nếu phát hiện ra cục máu đông, bác sĩ có thể muốn lấy một mẫu máu để xét nghiệm các rối loạn đông máu có thể gây ra DVT.

8. Điều trị viêm tĩnh mạch như thế nào?

Điều trị viêm tĩnh mạch nông

Điều trị viêm tĩnh mạch nông có thể bao gồm rút ống thông tĩnh mạch, băng ép ấm hoặc kháng sinh nếu nghi ngờ nhiễm trùng.

Điều trị huyết khối tĩnh mạch sâu

Để điều trị DVT, bạn có thể cần dùng thuốc chống đông máu, khiến máu khó đông hơn. Điều trị ban đầu có thể bắt đầu bằng enoxaparin (Lovenox), một loại thuốc tiêm để làm loãng máu ngay lập tức. Warfarin (Coumadin) cũng được bắt đầu ngay lập tức nhưng cần vài ngày để đạt được nồng độ điều trị trong máu. Vì vậy Lovenox được sử dụng như một cầu nối cho đến khi điều đó xảy ra. INR là một xét nghiệm máu đo chức năng đông máu và được sử dụng như một hướng dẫn để xác định liều lượng warfarin.

Nếu DVT rất rộng và gây ra các vấn đề đáng kể với sự hồi lưu của máu, bạn có thể cần đến  các thủ thuật xâm lấn hơn. Trong quy trình này, bác sĩ phẫu thuật sẽ chèn một dây dẫn và ống thông vào tĩnh mạch bị ảnh hưởng. Sau đó loại bỏ cục máu đông hoặc làm tan cục máu đông bằng các loại thuốc làm tan cục máu đông, chẳng hạn như chất kích hoạt plasminogen mô hoặc thực hiện kết hợp cả hai.

Việc đưa lưới lọc vào một trong những tĩnh mạch chính, tĩnh mạch chủ, có thể được khuyến nghị nếu bạn bị DVT và có nguy cơ cao bị thuyên tắc phổi nhưng không thể dùng thuốc làm loãng máu. Bộ lưới lọc này sẽ không ngăn hình thành cục máu đông, nhưng nó sẽ ngăn các mảnh của cục máu đông di chuyển đến phổi của bạn.

Giảm thiểu các yếu tố nguy cơ phát triển DVT trong tương lai cũng sẽ là một phần quan trọng của việc điều trị.

9. Làm gì đề ngăn ngừa viêm tĩnh mạch xảy ra?

Một số chiến lược phòng ngừa có thể mang lại hiệu quả cho bạn, bao gồm:

• thảo luận về các yếu tố nguy cơ của bạn với bác sĩ, đặc biệt là trước khi tiến hành phẫu thuật
• đứng dậy và đi lại càng sớm càng tốt sau khi phẫu thuật
• mang vớ áp lực
• co duỗi chân và uống nhiều nước khi đi du lịch
• dùng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ, có thể bao gồm thuốc làm loãng máu

Xem thêm “Tìm hiểu về bệnh giãn tĩnh mạch, nguyên nhân và cách điều trị”

Tóm lại, viêm tĩnh mạch là tình trạng khá phổ biến hiên nay. Viêm tĩnh mạch nông thường không gây ra những biến chứng trầm trọng. Song viêm tĩnh mạch sâu có thể gây nên những biến chứng đe dọa đến tính mạng. Nếu nghi ngờ bị viêm tĩnh mạch, bạn cần được bác sĩ thăm khám và điều trị kịp thời.

Bác sĩ Nguyễn Thanh Xuân