Dislexia: causas, diagnóstico e intervencións

Algúns nenos en idade escolar teñen dificultades para aprender, sobre todo para ler. Moitas veces, os pais pensan que o neno non o intentou. Non obstante, é posible que o problema proceda de trastornos do desenvolvemento na área de procesamento da linguaxe do cerebro coñecida como dislexia. Aprendemos sobre a dislexia ou a dislexia no seguinte artigo.

contido

• 1. Que é a dislexia?
• 2. Cales son os síntomas da dislexia?
• 3. Cando ver a un médico ou logopeda?
• 4. Causas da dislexia
• 5. Complicacións
• 6. Como intervir coa dislexia?
• 5. Por que é necesaria unha intervención temperá?
• 6. Que poden facer os pais?

1. Que é a dislexia?

A dislexia é un trastorno da aprendizaxe que implica dificultades para xirar en torno á capacidade de lectura, como ler, escribir, escribir e falar. Este trastorno tamén se denomina discapacidade lectora. A dislexia afecta as áreas de procesamento da linguaxe do cerebro. Moitas veces non se entenden como débiles en intelixencia e non traballan duro, pero ese non é o caso en absoluto. Os nenos teñen problemas para conectar as letras que ven cos sons que fan.

Os nenos con dislexia adoitan ter unha visión normal e son tan intelixentes como os seus compañeiros. Porén, loitan máis na escola porque tardan máis en ler. A dificultade para procesar letras e palabras tamén pode dificultar que os nenos deletreen, escriban e pronuncien con claridade.

Aproximadamente do 5% ao 10% da poboación ten dislexia, como ler lentamente, ter problemas para escribir ou mesturar palabras. Os adultos tamén poden ter este trastorno de aprendizaxe. Algunhas persoas son diagnosticadas cedo mentres outras non se dan conta de que teñen dislexia.

>> Ademais da dislexia, outra enfermidade relacionada coa linguaxe é a afasia. Os lectores poden aprender máis: Medicina convencional: Afasia (AFASIA).

Hai moitas persoas con dislexia

2. Cales son os síntomas da dislexia?

Os síntomas da dislexia poden ser difíciles de recoñecer antes de que un neno entre na escola. Non obstante, os pais aínda poden notar algúns sinais. Cando o teu fillo alcance a idade escolar, o seu profesor pode ser o primeiro en notar o problema. A gravidade pode variar dun neno a outro, pero a condición xeralmente faise evidente cando un neno comeza a aprender a ler.

2.1. Antes da idade escolar

Os sinais de que os nenos pequenos poden estar en risco de padecer dislexia inclúen:

• Charla tardía.
• Aprende novas palabras lentamente.
• Problemas para formar palabras correctamente, como invertir sons en palabras ou confundir palabras que soan igual.
• Problemas para lembrar ou ler nomes de letras, números e cores.
• Dificultade para aprender cancións infantís ou xogar con rimas.

2.2. Idade escolar

Cando o seu fillo entra na escola, os signos e síntomas da dislexia poden facerse máis evidentes, incluíndo:

• Lexibilidade por debaixo do nivel esperado de idade.
• Problemas para procesar e comprender as letras que escoita o neno.
• Dificultade para atopar as palabras correctas ou para formar respostas ás preguntas.
• Problema para lembrar a secuencia de eventos.
• Dificultade para distinguir letras e palabras semellantes.
• Incapacidade para pronunciar novas palabras.
• Difícil de deletrear.
• Pasar un tempo inusualmente longo realizando tarefas que impliquen ler ou escribir.
• Evitar actividades que impliquen lectura.

A enfermidade dificulta o estudo

2.3. Adolescentes e adultos

Os signos de dislexia en adolescentes e adultos son similares aos dos nenos. Algúns signos e síntomas comúns de dislexia en adolescentes e adultos inclúen:

• Difícil de ler, incluso en voz alta.
• Ler e escribir é lenta e laboriosa.
• Problema ortográfico.
• Evitar actividades que impliquen lectura.
• Pronunciar mal nomes ou palabras ou ter problemas para obter palabras.
• Khó hiểu những câu chuyện cười hoặc cách diễn đạt có ý nghĩa không dễ hiểu từ những từ cụ thể (thành ngữ), chẳng hạn như “dễ như ăn bánh” có nghĩa là “dễ dàng”.
• Dành thời gian dài bất thường để hoàn thành các nhiệm vụ liên quan đến đọc hoặc viết.
• Khó khăn khi tóm tắt một câu chuyện.
• Rắc rối học ngoại ngữ.
• Khó nhớ.
• Khó làm toán.

3. Khi nào nên đi khám bác sĩ hoặc chuyên gia âm ngữ?

Mặc dù hầu hết trẻ em đã sẵn sàng để học đọc ở trường mẫu giáo hoặc lớp một, nhưng trẻ mắc chứng khó đọc thường không thể nắm bắt vào thời điểm đó. Nói chuyện với bác sĩ nhi khoa, bác sĩ tâm thần nhi hoặc chuyên viên tâm lý nhi và chuyên viên về âm ngữ trị liệu nếu mức độ đọc của trẻ dưới mức dự kiến ​​so với bạn cùng lứa hoặc nếu bạn nhận thấy các dấu hiệu khó đọc khác ở trẻ.

Khi chứng khó đọc không được chẩn đoán và điều trị, khó khăn trong việc đọc và học tập ở trẻ sẽ tiếp tục kéo dài đến tuổi trưởng thành.

Nên cho trẻ đi thăm khám sớm

4. Nguyên nhân rối loạn khó đọc

Chứng khó đọc có xu hướng di truyền qua gen trong gia đình. Nó dường như được liên kết với một số gen nhất định, ảnh hưởng đến cách não xử lý ngôn ngữ cộng với các yếu tố rủi ro trong môi trường. Đây được hiểu như là nguyên nhân của rối loạn khó đọc.

Các yếu tố nguy cơ của chứng khó đọc bao gồm:

• Tiền sử gia đình mắc chứng khó đọc hoặc các khuyết tật học tập khác.
• Sinh non hoặc nhẹ cân.
• Phơi nhiễm khi mang thai với nicotine, thuốc, rượu hoặc nhiễm trùng có thể làm thay đổi sự phát triển não bộ của thai nhi.
• Sự khác biệt cá nhân trong các phần của bộ não với việc xử lý ngôn ngữ.

5. Biến chứng

Chứng khó đọc có thể dẫn đến một số vấn đề, bao gồm:

• Khó khăn học tập. Đọc là một kỹ năng cơ bản cho hầu hết các môn học khác. Một đứa trẻ mắc chứng khó đọc gặp bất lợi khi học và có thể gặp khó khăn trong việc theo kịp các bạn cùng trang lứa.
• Vấn đề xã hội. Nếu không được điều trị, chứng khó đọc có thể dẫn đến lòng tự trọng thấp, các vấn đề về hành vi, lo lắng, hung hăng và xa lánh bạn bè, cha mẹ,  giáo viên.
• Vấn đề khi trưởng thành. Không có khả năng đọc và hiểu có thể ngăn trẻ phát huy tiềm năng của mình khi lớn lên. Điều này có thể ảnh hưởng đến giáo dục, xã hội và kinh tế lâu dài.

Trẻ mắc chứng khó đọc có nguy cơ mắc chứng rối loạn thiếu tập trung/hiếu động thái quá (ADHD) và ngược lại. ADHD có thể gây khó khăn trong việc duy trì sự chú ý cũng như sự hiếu động và hành vi bốc đồng. Chứng khó đọc có thể khó điều trị hơn.

6. Can thiệp chứng khó đọc như thế nào?

Không có cách để điều trị hoàn toàn cho rối loạn này vì sự bất thường nằm trong bộ gen và rối loạn phát triển của não bộ. Đây là một vấn đề ảnh hưởng suốt đời. Tuy nhiên, phát hiện và đánh giá sớm để xác định mức độ cụ thể nhằm can thiệp thích hợp có thể giúp trẻ học tập, phát triển lành mạnh.

6.1. Can thiệp giáo dục chuyên biệt

Chứng khó đọc được can thiệp bằng các phương pháp và kỹ thuật giáo dục chuyên biệt. Các can thiệp này bắt đầu càng sớm càng tốt. Đánh giá tâm lý sẽ giúp giáo viên phát triển một chương trình giảng dạy phù hợp với từng trẻ.

Giáo viên có thể sử dụng các kỹ thuật liên quan đến thính giác, thị giác và xúc giác để cải thiện kỹ năng đọc ở trẻ. Điều này giúp trẻ phát triển và sử dụng một số giác quan đồng thời để học. Ví dụ, nghe một bài học được ghi âm và truy tìm bằng ngón tay hình dạng của các chữ cái được sử dụng và các từ được nói có thể giúp xử lý thông tin.

Nên có sự giáo dục phù hợp với người mắc chứng khó đọc

Điều trị tập trung vào việc giúp đỡ trẻ:

• Học cách nhận biết và sử dụng những âm thanh nhỏ nhất tạo nên từ (âm vị).
• Hiểu rằng các chữ cái và chuỗi ký tự đại diện cho những âm thanh và từ này (ngữ âm).
• Hiểu những gì trẻ đang đọc.
• Đọc to để xây dựng tính chính xác, tốc độ và phương pháp đọc một cách lưu loát.
• Xây dựng vốn từ vựng của các từ được nhận biết và hiểu.

Các buổi dạy kèm với chuyên viên về đọc có thể hữu ích cho nhiều trẻ mắc chứng khó đọc. Nếu con bạn bị khuyết tật đọc nghiêm trọng, việc can thiệp này có thể cần phải xảy ra thường xuyên hơn và tiến độ có thể chậm hơn.

6.2. Kế hoạch giáo dục cá nhân

Tại các nước phát triển, trường học có nghĩa vụ phải thực hiện những bước trước khi nhập học để giúp trẻ được chẩn đoán mắc chứng khó đọc với các vấn đề học tập. Gia đình và nhà trường sẽ tạo một kế hoạch bằng văn bản, có cấu trúc, phác thảo các nhu cầu của trẻ và chỉ ra trường học sẽ giúp phát triển kế hoạch như thế nào. Đây được gọi là Kế hoạch Giáo dục Cá nhân (IEP).

5. Vì sao cần phải can thiệp sớm?

Trẻ mắc chứng khó đọc được giúp đỡ thêm ở trường mẫu giáo hoặc lớp một thường sẽ cải thiện kỹ năng của mình. Những can thiệp này giúp trẻ đảm bảo việc học ở các bậc sau.

Với trẻ không được can thiệp sớm, mãi cho đến các lớp sau này, chúng vẫn có thể gặp khó khăn trong việc học các kỹ năng cần thiết để đọc tốt. Trẻ có thể bị tụt hậu về mặt học tập, không bắt kịp bạn cùng lứa và các vấn đề tâm lý sẽ phát sinh.

Một đứa trẻ mắc chứng khó đọc nghiêm trọng có thể không bao giờ đọc như bình thường được. Tuy nhiên, trẻ có thể cải thiện việc đọc bằng các kỹ năng hay giác quan khác và phát triển những chiến lược để nâng cao thành tích học tập.

6. Cha mẹ có thể làm gì?

• Giải quyết vấn đề sớm. Nếu bạn nghi ngờ con mình mắc chứng khó đọc, hãy nói chuyện với bác sĩ và các chuyên gia càng sớm càng tốt. Can thiệp sớm có thể cải thiện thành công tình trạng này.
• Đọc to cho con của bạn. Tốt nhất là bắt đầu khi con bạn 6 tháng tuổi hoặc thậm chí nhỏ hơn. Khi con đủ lớn, hãy đọc những câu chuyện cùng nhau sau khi bé đã nghe chúng.
• Làm việc với trường học của con. Hãy nói chuyện với giáo viên của con và theo dõi sát sao tình hình học của bé.
• Khuyến khích con đọc, đừng gây áp lực với con. Để cải thiện kỹ năng đọc, một đứa trẻ phải thực hành. Hãy khuyến khích con đọc một cách chậm rãi, đừng gây áp lực với bé.
• Đặt một ví dụ để đọc. Bạn nên dành thời gian mỗi ngày để đọc một cái gì đó cùng với con (có thể là mỗi người đọc một loại sách khác nhau). Điều này giúp con thấy việc đọc thú vị và được hỗ trợ. 

Hãy khuyến khích trẻ thay vì tạo áp lực

Cần hiểu rằng chứng khó đọc là một rối loạn phát triển ở não bộ. Chúng không liên quan đến trí thông minh và năng lực của trẻ. Mặc dù không có cách chữa chứng khó đọc nhưng đánh giá và can thiệp sớm sẽ mang lại kết quả tốt. Đôi khi, chứng khó đọc không được chẩn đoán trong nhiều năm và chỉ được nhận biết khi các em đến tuổi trưởng thành. Điều này có thể ảnh hưởng đến quá trình học tập và phát triển ở trẻ. Tuy nhiên, không bao giờ là quá muộn để tìm kiếm sự giúp đỡ. 

Chuyên viên tâm lý Nhiêu Quang Thiện Nhân